Na 14 i 15 lipca Trybunał Konstytucyjny wyznaczył rozprawy w sprawach dotyczących kwestii wyższości konstytucji nad prawem unijnym oraz stosowania środków tymczasowych Trybunału Sprawiedliwości UE. 15 lipca TSUE ogłosi wyrok w sprawie zgodności systemu dyscyplinarnego wobec sędziów z prawem UE. Zbliża się także termin publikacji corocznego raportu KE o praworządności.

W kontekście powyższych wydarzeń oraz dyskusji dotyczącej mechanizmu praworządności oraz Krajowego Planu Odbudowy dr hab. Piotr Bogdanowicz oraz Piotr Buras opracowali analizę, wskazującą, że napływ ogromnych środków unijnych z Funduszu Odbudowy może istotnie wspomóc konsolidację systemu władzy w Polsce, który zagraża interesom polskich i innych europejskich obywateli.

Autorzy ostrzegają, że ze względu na upolitycznioną prokuraturę, presję władzy na sędziów oraz nieprzejrzyste procedury w Polsce nie ma systemowych gwarancji zabezpieczających fundusze unijne przed wykorzystaniem ich na potrzeby rządzących i bliskich ich środowisk. Także dotychczasowe mechanizmy antykorupcyjne w Unii Europejskiej, które w dużym stopniu opierają się na współpracy z organami państw członkowskich, nie stanowią takiego zabezpieczenia.

W najbliższych miesiącach instytucje UE i społeczeństwo obywatelskie w Polsce muszą dołożyć wszelkich starań, by za pomocą dostępnych środków zminimalizować ryzyko „wielkiej korupcji”, opartej na zawłaszczaniu instytucji i zasobów państwowych przez rządzących, która niszczy Unię Europejską od środka – rekomendują autorzy analizy.

O tezach analizy i o tym, jak zapobiec temu, by olbrzymie środki z unijnego Funduszu Odbudowy posłużyły umocnieniu praktyk i systemów niedemokratycznych w Europie rozmawialiśmy 8 lipca 2021 r. podczas debaty online, w której udział wzięli:  Katarzyna Batko-Tołuć (Sieć Obywatelska Watchdog Polska), Piotr Buras (Warszawskie Biuro European Council on Foreign Relations), Jacek Karnowski (prezydent Sopotu), Bogdan Klich (senator RP), Jan Olbrycht (deputowany do Parlamentu Europejskiego).

Zapis video debaty poniżej