STREFA OBYWATELSKA to miejsce, w którym publikowane są analizy, ekspertyzy, komentarze dotyczące obecnej sytuacji polityczno-gospodarczej w Polsce i na świecie. Warto być na bieżąco z fachową wiedzą o współczesnym świecie. Emocje związane z poglądami, religią, wiarą, zwyczajami czy preferencjami nie powinny przesłaniać potrzeby badania i doświadczania świata z każdej strony. Choćby po to by utwierdzić się w swojej racji. Poniżej rekomenduję treści, które warto, a nawet należy wziąć pod rozwagę obserwując i recenzując życie, scenę polityczną, procesy ekonomiczne, gospodarcze, demograficzne.
Szanowni Państwo,
zapraszamy do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
1. Czy to koniec „stacji paliw Rosja”? Co musimy zmienić w polskiej i europejskiej polityce energetycznej, by uniezależnić się od surowców energetycznych z Rosji?
Słynny amerykański senator i kandydat Partii Republikańskiej w wyborach prezydenckich 2008 roku John McCain nazwał Rosję „stacją benzynową z rakietami atomowymi”. Podkreślił w ten sposób zarówno słabą kondycję gospodarki Rosji poza sektorami paliw kopalnych, jak i zależność dawnego imperium od sprzedaży tych paliw. Jeśli teraz Europa rzeczywiście chce ukarać agresora, ale także uniknąć w przyszłości dalszego finansowania przez kraje Zachodu militarnej potęgi Rosji, musi zaprzestać importu surowców energetycznych z tego kraju. Czy Europa może tego dokonać, czy jesteśmy skazani na import kopalin z Rosji
2. Wybaczenia nie będzie. Rosja i Putin w drodze do Hagi
Każda zbrodnia domaga się sprawiedliwości. Ta również przychodzi w „odpowiedniej” kolejności. I tak, tuż po rozpoczęciu inwazji Ukraina oskarżyła Rosję o nieuzasadnioną agresję. Federacja Rosyjska uzasadniała swój atak rzekomym ludobójstwem, jakiego Ukraina miała dopuszczać się na wschodzie kraju. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości rozpatrzył skargę Ukrainy na podstawie Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (1948). W orzeczeniu z dnia 16 marca, podkreślając fakt, że strona rosyjska – łamiąc zasadę pokojowego rozwiązywania sporów – nie stawiła się na przesłuchaniu 8 marca, MTS określił rosyjską agresję na Ukrainie, jako nielegalną i wezwał do natychmiastowego zaprzestania działań wojennych. Co istotne orzeczenia wydawane przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości są wiążące i nie podlegają zaskarżeniu. Rosja przegrała. Inną jednak kwestią jest sądzenie samego Putina czy innych wysokich urzędników Federacji Rosyjskiej. Gdy dziś pytamy o to czy Putin „pojedzie do Hagi” – jakie zarzuty zostaną mu przedstawione – musimy mieć na uwadze kilka faktów.
https://instytutobywatelski.pl/opinie/365-wybaczenia-nie-bedzie-rosja-i-putin-w-drodze-do-hagi
3. Czy Ukraina może wygrać wojnę z Rosją? – Podcast
Czy Ukraina może wygrać wojnę z Rosją? O tym w rozmowie Jarosława Makowskiego z generałem Jarosławem Stróżykiem.
https://instytutobywatelski.pl/podcasty/367-czy-ukraina-moze-wygrac-wojne-z-rosja
4. Bezpieczeństwo, wolność, jedność
Wizyta Bidena stała pod hasłem: „Artykuł 5 jest święty, Polska jest bezpieczna”. Powtarzanie tego zwrotu przy każdej okazji miało podkreślić, że prezydent Biden bierze to śmiertelnie poważnie. Samoupokorzenie Rosji w Ukrainie, gdzie rzekomo potężny rosyjski niedźwiedź nie może pokonać bohatersko broniącego swojej ziemi narodu ukraińskiego sprawia, że słowa Bidena brzmią jeszcze bardziej wiarygodnie. Bez odwoływania się do broni masowego rażenia rosyjska armia jest jedynie bezzębnym misiem. Tymczasem żołnierzy amerykańskich w Europie już jest ponad 100 tys. Nasza przewaga militarna jest znacząca. Nasze gospodarki są wielokrotnie silniejsze i gotowe, aby finansować wysiłek zbrojeniowy, na który Rosji nigdy nie będzie już stać.
https://instytutobywatelski.pl/opinie/368-bezpieczenstwo-wolnosc-jednosc
5. Koniec epoki złudzeń
Przekonanie, jakie żywiliśmy przez długi czas, że historia się skończyła, okazało się największym złudzeniem początku XXI wieku. Wraz z atakiem Federacji Rosyjskiej na Ukrainę definitywnie kończy się czas naiwności.
Czas naiwność polegał na tym, że – jeśli nawet toczyły się jakieś konflikty zbrojne – to „daleko” od naszych granic. A więc: my jesteśmy bezpieczni. Nasz styl życia jest niezagrożony. Bezprecedensowy atak Putina na niepodległy kraj, jakim jest Ukraina, to dla Zachodu zimny prysznic, którego proste przesłanie brzmi: „nie ma urlopu od historii”. Ten bowiem, kto chce brać taki urlop, musi wiedzieć, że stanie się przedmiotem historii, a nie podmiotem dziejów. Dlatego już dziś musimy pytać, jakie lekcje płyną z tworzonego na naszych oczach nowego porządku geopolitycznego, którego Zachód nie może być już tylko biernym obserwatorem?
https://instytutobywatelski.pl/opinie/358-koniec-epoki-zludzen
6. Tischner nigdy nie zawodzi
Jego człowieczeństwo przejawiło się w tym, że ludzie lgnęli do niego, chcieli go słuchać, gdyż potrafił sprawić, że rozmawiając z tobą, odnosiłeś wrażenie, jakby nic innego na tym bożym świecie się już nie liczyło, jakbyś w tej chwili rozmowy był najważniejszym człowiekiem na tym łez padole. Przestawałeś być anonimowy – jako kolejny student, penitent czy dziennikarz, proszący księdza profesora o wywiad. „Kto mówi »ty«, jakby wyróżnił ze wszystkich, jakby wyodrębnił, rozpoznał »ty« – mówi Tischner w jednym z kazań – »Ty« to ktoś inny. Nie ma takiego drugiego”. Świat bez ciebie nie jest tym samym światem. Jest znacznie uboższy.
https://instytutobywatelski.pl/opinie/362-tischner-nigdy-nie-zawodzi
7. Czy Putin jest w stanie wygrać wojnę z Ukrainą? – Podcast
Czy Putin jest w stanie wygrać wojnę z Ukrainą? Zapraszamy na rozmowę Jarosława Makowskiego z Agnieszką Bryc – znawczynią Rosji i ekspertką zajmującą się bezpieczeństwem.
https://instytutobywatelski.pl/podcasty/360-czy-putin-jest-w-stanie-wygrac-wojne-z-ukraina
8. W co gra Orban? – Podcast
W co gra Wikotr Orban? Dokąd zmierza polityka Węgier, ostatniego sojusznika Rosji w Unii Europejskiej? O tym w rozmowie Jarosława Makowskiego z Wojciechem Przybylskim, redaktorem naczelnym Visegrad Insight, głównej platformy analitycznej na temat Europy Środkowej prowadzonej przez Fundację Res Publica.
https://instytutobywatelski.pl/podcasty/359-w-co-gra-orban
9. Koniec Niemiec, jakie znamy – Podcast
W polityce zagranicznej Niemiec nastąpiła w ostatnich dniach gruntowana zmiana. O jej konsekwencjach w rozmowie Jarosława Makowskiego z Adamem Traczykiem.
https://instytutobywatelski.pl/podcasty/361-koniec-niemiec-jakie-znamy
10. Sankcje wobec Rosji – Podcast
Zapraszamy na rozmowę o sankcjach wobec Rosji. Gościem Jarosława Makowskiego jest mecenas Tomasz Włostowski.
https://instytutobywatelski.pl/podcasty/366-sankcje-wobec-rosji
Polecam Raport Instytutu :
Autorzy: Andrzej Domański, Grzegorz Onichimowski, Piotr Kołodziej, Zbigniew Stępniewski wraz z zespołem ekspertów Instytutu Obywatelskiego
Szanowni Państwo,
zapraszamy do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
1. Inflacja – ile zapłacimy za opieszałość RPP i prezesa Glapińskiego
* Czy skompromitowany prezes NBP powinien pozostać na stanowisku do końca kadencji?
* Czy ścieżka deprecjacji wartości liry tureckiej to realne zagrożenie dla złotego?
* Czy RPP będzie w panice podnosić stopy procentowe nawet do poziomu 5%?
2. Po co minister Czarnek tworzy HiT? – Podcast
Minister Przemysław Czarnek wciąż zaskakuje. Tym razem chce, by od 1 września 2022 r. pojawił się w szkole nowy przedmiot: HiT. Czyli: Historia i teraźniejszość. Czy WOS już nie wystarczy? Jaki jest zatem cel ministra Czarnka, by wprowadzić do szkół nowy przedmiot? W rozmowie z posłankami Krystyną Szumilas i Kingą Gajewską odsłaniamy prawdziwe intencje ministra Czarnka. Zapraszamy do słuchania i oglądania.
3. Dlaczego warto być patriotą – Podcast
Co dziś znaczy patriotyzm i dlaczego warto być patriotą? O tym, w przeddzień Święta Niepodległości rozmawiają Jarosław Makowski i prof. Marcin Napiórkowski.
4. Młodzi o patriotyzmie
Patriotyzm w dzisiejszych czasach nabrał nowego znaczenia. Czuję się patriotką, ponieważ chodzę na demonstracje w obronie praw kobiet, wolnej edukacji, wolnych mediów, wolnych sądów. My wszyscy, którzy spotykamy się na ulicach naszego kraju, protestując przeciwko niszczeniu demokracji w Polsce, jesteśmy patriotami. Nie straciliśmy wiary, ciągle mamy nadzieję na lepsze jutro, na Polskę otwartą, bezpieczną, tolerancyjną.
5. Nowa era pracy?
Myślenie o pracy w kategoriach nowej ery oraz fundamentalnej zmiany natury pracy nie jest żadnym science fiction. To perspektywa, którą już niosą dzisiejsze doświadczenia i problemy, pokazują różnorodne analizy. To perspektywa, która będzie wymagała właściwych wyborów i decyzji, a także publicznych polityk powstających w ramach partnerstwa wszystkich zainteresowanych podmiotów i interesariuszy.
6. Źle ma się Polska
Źle ma się kraj. Źle ma się Polska. Złego rządzenia doświadczamy na każdym kroku. Stykamy się z nim, gdy nasze dzieci rozpoczynają edukację lub wybierają studia, bo trafiają w ręce ideologów, a nie pedagogów. Na własnej skórze doświadczamy złych rządów, gdy szukamy pomocy u lekarza specjalisty, bo łączy się to z długimi oczekiwaniami w kolejce, lub kiedy szukamy sprawiedliwości, bo rozprawy w sądach ciągną się latami. Zderzamy się z niewydolnością państwa, gdy nasz dom czy dobytek padną ofiarą coraz groźniejszych dla naszego życia i zdrowia żywiołów będących konsekwencją zmian klimatycznych w całej rozpiętości: od powodzi po susze.
7. Ustrojowy demontaż oświaty w służbie idei autorytaryzmu
Naiwnością byłoby sądzić, że lex Czarnek wynika ze złego przygotowania, niekompetencji, niewłaściwej oceny rzeczywistości, w której żyjemy, czy nietrafionych prognoz co do rozwoju społecznego, politycznego i gospodarczego. Ministerstwo konsekwentnie realizuje plan całkowitego przejęcia władzy nad umysłami przyszłych pokoleń. Chce wychowywać i kształtować oddanych wyborców, hołdujących autorytarnej władzy. Mamy do czynienia nie ze słabo przygotowanymi do swojej pracy urzędnikami, lecz z wiernymi wyznawcami idei i wartości serwowanych nam przez Prawo i Sprawiedliwość.
Szanowni Państwo,
zapraszamy do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
1. Instytut Idei nr 13, jesień 2021 r.
Dlaczego z takim trudem przychodzi nam choćby wyobrażenie sobie innego społeczeństwa? Dlaczego zwalczamy każdą myśl, która podpowiadałaby nam korzystniejszą organizację naszego życia? Czy jesteśmy skazani na dysfunkcyjny centralizm, który przekształca państwo – dobro wspólne wszystkich obywateli – w prywatny folwark? Zasady, które tu opisałem, nie są przecież nowe. Ale konsekwentnie realizowane są przepisem na budowę nie tylko życzliwego państwa – usamorządowionego i otwartego na obywatelski potencjał – ale także wielkiego społeczeństwa, które za dobrą monetę bierze partycypację i deliberatywne metody podejmowania decyzji.
Życzliwe państwo to nowy sposób reformowania i zarządzania państwem, gdzie zwycięzca wyborów nie bierze wszystkiego, by kolonizować państwo. Nie bierze nie dlatego, że nie chce (pokusa jest wielka), ale dlatego, że w ramach decentralizacji po prostu już nie może, gdyż nie ma do tego narzędzi. W tak rozumianym społeczeństwie ceni się indywidualną wolność każdego z nas. Liczy się nie to, kim jesteś, ale kim chcesz się stać. W wielkim społeczeństwie nikt nie może czuć się wykluczony, bo każdy jest wyjątkowy i potrzebny. Nieważne, czy mieszkasz na wsi, czy w mieście, czy skończyłeś prestiżowy uniwersytet, czy lokalną zawodówkę. Życzliwe państwo stworzy ci warunki, byś mógł realizować swoje marzenia i aspiracje.
Tyle państwa, ile to konieczne; tyle społeczeństwa, ile to możliwe. Przepis na życzliwą Polskę. O tym jest nowy numer „Instytutu Idei”, który oddajemy w Państwa ręce.
2. Ustrojowy demontaż oświaty w służbie idei autorytaryzmu
Ministerstwo Edukacji i Nauki zaplanowało zmiany w systemie oświaty. Jeśli zostaną zrealizowane, będą już nie tylko kolejną deformą edukacji, lecz ustrojowym demontażem oświaty w Polsce. Jeszcze nikt w trzydziestoletniej historii wolnej Polski nie zaproponował tak złego prawa.
Naiwnością byłoby sądzić, że lex Czarnek wynika ze złego przygotowania, niekompetencji, niewłaściwej oceny rzeczywistości, w której żyjemy, czy nietrafionych prognoz co do rozwoju społecznego, politycznego i gospodarczego. Ministerstwo konsekwentnie realizuje plan całkowitego przejęcia władzy nad umysłami przyszłych pokoleń. Chce wychowywać i kształtować oddanych wyborców, hołdujących autorytarnej władzy. Mamy do czynienia nie ze słabo przygotowanymi do swojej pracy urzędnikami, lecz z wiernymi wyznawcami idei i wartości serwowanych nam przez Prawo i Sprawiedliwość.
3. Klimat – energetyka – zmiana
Uprawnienia do emisji CO2 dynamicznie drożeją. Tylko od początku tego roku ich cena wzrosła o 57 procent. Tymczasem emisyjność polskiego systemu energetycznego należy do najwyższych w Europie. Każda megawatogodzina oznacza dwukrotnie więcej CO2 wypuszczonego do atmosfery niż w systemie niemieckim i dwudziestokrotnie więcej niż w systemie francuskim. To nie przypadek.
Z wyjątkiem niewielkiej Estonii, która energię pozyskuje ze spalania łupków bitumicznych, Polska ma „najbrudniejszą” energetykę, czyli wciąż opartą na węglu. Rząd Mateusza Morawieckiego mami górników i oszukuje Polaków, twierdząc, że stan taki jest do utrzymania. Nie jest. Zmianę wymuszą twarde regulacje i jeszcze twardsze prawa ekonomii.
4. Co dwie głowy, to nie jedna – od partycypacji do deliberacji
Uczestnictwo mieszkańców w decydowaniu o losie wspólnot lokalnych, w których żyją, jest esencją demokracji. Powinno być traktowane jak wartość, a nie tylko wymagany prawem element tworzenia lokalnego prawa. Konsultacje społeczne, ciała dialogu czy budżety obywatelskie to dopiero początek angażowania mieszkańców w społeczeństwo obywatelskie. Budujmy demokrację deliberatywną.
5. Fakty i liczby: czy da się skutecznie walczyć z fejkami? – Podcast
Jak skutecznie walczyć z dezinformacją. Naszymi sojusznikami w starciu z fejkami są: fakty, liczby i dane. O tym rozmawiają Jarosław Makowski i jego goście: Anna Mierzyńska i Alicja Defratyka.
6. Gdy zwycięzca nie bierze wszystkiego
Z prof. Anną Wojciuk i prof. Maciejem Kisilowskim, założycielami Inkubatora Umowy Społecznej, rozmawia Jarosław Makowski
7. Zapełnić pustkę w życiu i portfelu
Rząd oszukuje emerytów na wielu polach. Zaproponował i wypłacił w trakcie kampanii wyborczej trzynastki, ale już nazwa wprowadza w błąd. Przecież każdy dostał kwotę najniższej emerytury, a nie konkretnie swojej. Już na tym poziomie mamy do czynienia z przekłamaniem.
Ta wypłata nie powiększa podstawy do liczenia waloryzacji emerytury. Dochodzimy do naprawdę kluczowego problemu. Gdy wraz z posłankami KO spotykałyśmy się w ramach programu „Polska Seniora” z emerytami i emerytkami w całej Polsce, często słyszałyśmy, jak ciężko żyć samemu po śmierci współmałżonka, także w wymiarze ekonomicznym. Przecież czynsz się nie zmniejszył, rachunki za prąd czy gaz również pozostają na niemal takim samym poziomie. Wciąż trzeba spłacać wspólnie zaciągnięte pożyczki. Wiele osób po śmierci bliskiego wpada w poważne problemy finansowe. Mamy podwójny dramat: samotność połączoną z pytaniem „jak ja sobie teraz poradzę?”.
8. Suwerenność i duma
Przejawem suwerenności państwa nie jest samoizolacja. Zaś narodowa duma nie polega na tym, że zrywasz relacje z naturalnymi sojusznikami
Szanowni Państwo,
zapraszamy do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
1. Wyzwolić edukację
Żyjemy w czasach permanentnego kryzysu edukacji i permanentnych reform, z których każda następna jest gorsza od poprzedniej. Znamy na pamięć wszystkie bolączki polskiej szkoły: finansowanie edukacji na bardzo niskim poziomie, obciążanie kosztami samorządów, bardzo niskie zarobki nauczycieli, kryzys autorytetów, przeludnione szkoły i klasy, brak nauczycieli, zacofany, pruski charakter edukacji z podziałem na przedmioty, ze sztywnie określonym minimum programowym. Udręczeni dyrektorzy, nauczyciele, uczniowie. Celnie podsumowała to Jolanta Gajęcka (dyrektorka Szkoły Podstawowej nr 2 w Krakowie): „Beztroski minister, kurator dyktator, bezwolny samorząd, poobijany dyrektor, upodlony nauczyciel, przemęczony uczeń, oszukiwany rodzic”. Dlaczego nie da się zmienić tego stanu rzeczy, skoro jest tak wielu wybitnych nauczycieli, edukatorów, dyrektorów, pedagogów, fundacji, przedstawicieli III Sektora, mających nie tylko znakomite pomysły jak zmienić polską edukację, ale nawet gotowe programy?
2. Koniec dwóch dekad operacji USA w Afganistanie. Implikacje dla NATO i bezpieczeństwa RP
Wizerunkowa porażka Stanów Zjednoczonych spowodowana nieoczekiwanie szybkim przejęciem Afganistanu przez Taliban, pomimo jej historycznego charakteru, ma głównie wymiar humanitarny i propagandowy, który będzie odczuwalny jedynie w perspektywie krótkoterminowej . Jest ona dużą przeszkodą na drodze do realizacji hasła prezydenta USA Joe Bidena „Ameryka wróciła”, ale nie ma realnego wpływu na gwarancje sojusznicze w ramach NATO. Błędem naszego najważniejszego sojusznika nie było samo wycofanie, lecz brak pomysłu na zakończenie operacji w Afganistanie, po stosunkowo szybkim od 2001 roku rozbiciu i rozproszeniu rezydującej w tym kraju Al-Kaidy. W debacie publicznej na temat zakończenia operacji w Afganistanie należy poprawnie definiować terminy dotyczące międzynarodowych stosunków wojskowych.
3. Nie-dyplomacja w wydaniu Prawa i Sprawiedliwości – Instytut Młodych
Czy w okresie dynamicznie zmieniającej się sytuacji międzynarodowej, epidemii COVID-19 i konfliktów zbrojnych (działania zbrojne między Rosją a Ukrainą, protesty opozycji na Białorusi, konflikt izraelsko-palestyński) nasz kraj może liczyć na skutecznych dyplomatów? Czy któryś z obecnych polityków obozu rządzącego ma w jakiejkolwiek części taką pozycję na arenie europejskiej, jaką nadal cieszy się Donald Tusk? Czy dbamy o dobre relacje zarówno z partnerami w Unii Europejskiej, jak i NATO? W świetle ostatnich działań rządu PiS-u oraz wypowiedzi jego ministrów odpowiedź na każde z powyższych pytań musi być negatywna. W ostatnich latach Polska nie miała nawet ambasadora w kilku państwach – Czechach, Danii, na Kubie, w Portugalii (w Szwecji w latach 2018–2020).
4. Edukacja przyszłości. Jak wyprowadzić polską szkołę ze skansenu edukacyjnego?
Polska edukacja znalazła się w niezwykle trudnym miejscu. Reforma byłej minister Anny Zalewskiej zdemolowała organizacyjnie i programowo tworzoną przez ponad dwadzieścia lat strukturę. Nienawiść wobec nauczycieli promowana przez rządzących i rządowe media w trakcie ogólnopolskiego strajku wyparła ze szkoły wielu wartościowych i doświadczonych belfrów. Bierność władzy wobec rzeczywistych problemów edukacji sprawia, że z roku na rok więcej szkół boryka się z deficytem kadr. W tym trudnym otoczeniu aktualny minister zamiast proponować rozwiązania – wszczyna ideologiczną wojnę z wyimaginowanymi wrogami. Zarządzający polską oświatą nie kierują się ku edukacji przyszłości, ale marzy im się narodowy skansen edukacyjny.
5. Wojna PiS o TVN, to konfrontacja z USA
Rząd PiS zaś nadal pozostaje w błogim przekonaniu, że sojuszami można handlować. Czy ogłaszając wolę kupna czołgów od Amerykanów, naprawdę wierzyli, iż Biden w te pędy przyleci do Warszawy, by poklepać ich po plecach? Albo że zrównoważą w ten sposób zamach na amerykański kapitał oraz wolne media?
6. Czy szkoła powinna być jak Netflix? – Podcast
O tym rozmawiają Jarosław Makowski oraz jego goście: Agnieszka Jankowiak-Maik (znana jako Babka od histy) i dr Mikołaj Marcela z Uniwersytetu Śląskiego.
7. Inflacja i nierówności. Kto zapłaci rachunek? – Podcast
Rozmawiają Paweł Bukowski i Andrzej Domański
8. Nie ma planety B – Podcast
Nie ma planety B. O tym, dlaczego musimy walczyć ze zmianami klimatu rozmawiają Jarosław Makowski, dyrektor Instytutu Obywatelskiego oraz Katarzyna Karpa-Świderek, rzeczniczka WWF Polska.
13 sierpnia 2021 r.
Zapraszamy do zapoznania się z kolejnymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
1. Wyzwania nowoczesnej polityki naukowej
Jednym z podstawowych wyzwań stojących przed osobami kreującymi nowoczesną politykę naukową państwa jest w naszym mniemaniu uświadomienie obywatelom, że szeroko pojęta nauka odgrywa w życiu społecznym i gospodarczym kraju istotną rolę. Pandemia wydaje się być dobrym momentem na taką dyskusję, gdyż wiele osób dostrzegło, że to dzięki pracy naukowców możliwe było przygotowanie szczepionek, które dają nadzieję na ochronę zdrowia i życia ludzi. Inwestycje w naukę skutkują korzyściami daleko wykraczającymi poza plany krótko- czy średnioterminowe. W krajach o wysokim stopniu rozwoju gospodarczego powyższe stwierdzenie jest truizmem – ich obywatele rozumieją, że wydatki na naukę przyczyniają się do budowy nowoczesnej gospodarki i świadomego społeczeństwa. Na tle innych krajów OECD Polska wypada pod tym względem blado. Należy zarazem wyraźnie podkreślić, że zwiększenie środków finansowych przeznaczanych na naukę nie musi przekładać się na jej lepsze funkcjonowanie (a tym samym na jakość życia społeczeństwa), jeżeli struktury i instytucje są dysfunkcjonalne.
2. Drożyzna – jak inflacja drenuje nasze portfele
Od wyższej inflacji nie ma ucieczki. Narodowy Bank Centralny mógłby łagodzić jej przyszłą ścieżkę, ale najwyraźniej wybrał inne priorytety. Lipcowa projekcja inflacji, czyli swoistej prognozy przygotowywanej przez analityków NBP z założeniem braku zmian w polityce pieniężnej, przyniosła potwierdzenie obaw analityków rynkowych. Obecnie także NBP przyznaje, że inflacja będzie utrzymywała się na podwyższonym poziomie nie tylko w tym roku, ale także w latach 2022–2023. Również analitycy NBP, choć już nie prezes banku centralnego, potwierdzają więc, że inflacja nie ma charakteru przejściowego. ntu bywa tym większa, im mocniejsze wśród młodych poczucie deficytu ich wpływu na realną politykę.
Fot: MONKPRESS/East News
3. O klimacie na poważnie – Podcast
O klimacie na poważnie. Już wszyscy wiemy, że to nie żarty. Tragiczne powodzie w Niemczech i Chinach, płonące lasy Syberii, nieodwracalne zmiany w Bałtyku. To obrazki tylko z ostatnich dni. Katastrofa klimatyczna przyspiesza, natychmiastowa reakcja jest niezbędna. Także Twoja! Każdego spośród nas. By pojąć skalę zagrożenia musimy jednak dogłębnie zrozumieć jego istotę i źródła. Dość pustych haseł. Zapraszamy na wykład prof. Malinowskiego, fizyka atmosfery z Uniwersytetu Warszawskiego, o źródłach globalnego ocieplenia, roli człowieka, progu planetarnym i katastrofalnych sprzężeniach. Specjalnie dla Instytutu Obywatelskiego. Z profesorem rozmawia Andrzej Domański.
4. Kosztowna szarża Kaczyńskiego i Błaszczaka
Zjednoczona Prawica konsekwentnie niszczy relacje ze Stanami Zjednoczonymi, ale początek tego procesu sięga znacznie dalej niż „lex TVN”. Zaczął się od zdecydowanego poparcia Donalda Trumpa w wyborach, przez dziecinne zachowanie Andrzeja Dudy po wyborze Bidena i zwlekanie z gratulacjami, a najnowszą odsłoną spektaklu jest awantura wokół amerykańskiego ambasadora w Polsce. „Lex TVN” jest kulminacją tego procesu. Wiara, że wszystkie te błędy da się naprawić, kupując Abramsy, wynika z absolutnie nieprawidłowej kalkulacji Kaczyńskiego. On nie rozumie świata ani Stanów Zjednoczonych. Wydamy z kieszeni podatników 23 mld złotych, lecz nie przełoży się to na amerykańską politykę. Administracja Bidena od początku wskazuje na wartości demokratyczne jako fundament swoich decyzji. Oczywiście Amerykanie chętnie sprzedadzą swoje czołgi, jeśli nawinie się kupiec, ale wiara, że to poprawi nasze relacje, jest naiwna.
9 lipca2021 r.
Zapraszamy do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
-
Jak trwoga, to do samorządów
Nie jest tajemnicą, że rząd PiS nie lubi samorządów i że przyjął wobec nich strategię: zrzucać na samorządy coraz więcej zadań, a jednocześnie ograniczać pieniądze. Bez pieniędzy trudno mówić o skutecznym zarządzaniu, a tym bardziej o rozwoju gmin. W ten sposób PiS chce zupełnie zmarginalizować samorządy, stworzyć wrażenie, że są zbędne. Z Agatą Wojdą, wiceprezydentką Kielc, i Robertem Maciaszkiem, burmistrzem Chrzanowa, rozmawia Jarosław Makowski.
-
Czy młodzi wybiją się na podmiotowość?
Bywa też, że o wadze pokolenia może zdecydować przypadek – gniew powstający jako wyraz pełnej dezaprobaty wobec działań politycznych rządzących czy reprezentantów jakiejś generacji w określonej sytuacji kryzysowej, jak na przykład po orzeczeniu tak zwanego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji jesienią 2020 roku czy manifestacje gniewu obecne w akcjach pokolenia Z, szczególnie doświadczonego pandemią, zarówno przeciwko zagrożeniom dla gospodarek, jak i – niekiedy – przeciwko szczepieniom. Siła gniewu i buntu bywa tym większa, im mocniejsze wśród młodych poczucie deficytu ich wpływu na realną politykę.
-
Była Polska w ruinie, będzie samorząd w ruinie
Samorząd rzeczywiście jest jednym z naszych największych sukcesów w ostatnim trzydziestoleciu. Potwierdzają to badania: z roku na rok zaufanie do samorządów rośnie. To akurat napawa optymizmem, gdyż pokazuje, że polska demokracja ma silne fundamenty. Samorządy są sprawniejsze, bo są po prostu bliżej ludzi, więc lepiej diagnozują problemy.
4. Tischner, czego uczy nas dziś?
Myśląc o moim pierwszym filmie dokumentalnym, zacząłem się wgłębiać w Tischnerowski świat, utrwalony na stronach kolejnych książek, ale również w zapisie wirtualnym. Setki wywiadów, rozmów, fotografii, materiałów filmowych ukazywały ekscytujące środowisko ówczesnej elity intelektualnej. Była blisko drugiego człowieka bez względu na jego poglądy polityczne, orientację seksualną czy prywatne relacje z Kościołem. Ten świat był niezwykły, bo jakże inny od tego, który na co dzień obserwowałem na szklanym ekranie, doświadczałem w relacjach z częścią kleru czy ludzi ze świata polityki.
-
Marsz po polską szkołę! Studium inkorporacji edukacji
Nie należy mieć złudzeń co do zamiarów ekipy aktualnie rządzącej Polską. Przebudową ustroju edukacyjnego uczyniono jedynie pierwszy krok w procesie inkorporacji polskiej szkoły. Po nim dokonano zmiany programowej – to w tym miejscu władza uzyskuje namacalny wpływ na wychowanie młodych Polaków. Kolejne działania ministrów edukacji zdają się być czytelne dla wszystkich, którzy rozumieją nie tylko edukację, ale przede wszystkim jej rolę w życiu przeciętnego obywatela.
-
Ameryka wróciła do Europy
Biden potwierdził w Brukseli, że NATO, będące wszak największym sojuszem obronnym globu, jest najważniejszą siłą służącą zachowaniu demokracji. Alianci dali sobie rok na stworzenie nowej Koncepcji Strategicznej, która ma wyznaczyć kierunki rozwoju koalicji na najbliższą dekadę. Prezydent USA jednoznacznie wskazał cele, które zamierza forsować. To neutralizowanie chińskich aspiracji mocarstwowych (strategiczna ekspansja Pekinu koliduje z interesami Zachodu) i agresywnej polityki Rosji. Sojusz musi także skutecznie bronić członków przed atakami cybernetycznymi oraz innymi próbami podważenia demokracji i podzielenia NATO.
-
Zło i wiara: aktualność Tischnera
Powiada się, że nie ma ludzi niezastąpiony. Guzik prawda. Są. I najlepszym tego świadectwem jest postać ks. Józefa Tischnera. Tego księdza i filozofa, górala i gawędziarza nikt nie zastąpi. Dlatego jego brak – brak jego mądrych kazań, przenikliwych tekstów, wciągających rozmów i słów, które przywracały właściwe proporce światu, jest tak dojmujący.
30 kwietnia 2021 r.
Zapraszam ponownie do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
1. Odporne państwo. Analiza polskiego systemu zarządzania kryzysowego 2021
Dzisiejszy świat opisują dwa słowa: niepewność i ryzyko. Dlatego nasze życie toczy się od kryzysu do kryzysu – kryzys terrorystyczny, kryzys gospodarczy, kryzys epidemiczny czy kryzys klimatyczny. Nie dziwi więc, że szukamy bezpieczeństwa. I oczekujemy, że bezpieczeństwo zagwarantuje nam państwo. Państwo odporne na kryzysy.
Ostatni kryzys pandemiczny zmusza nas do postawienia na ostrzu noża kluczowego pytania: jaki model państwa poszerza nasze pole bezpieczeństwa. Czy model centralistyczny czy model zdecentralizowany? To właśnie na to pytanie szukamy odpowiedzi w nowym raporcie: „Odporne państwo: Analiza polskiego systemu zarządzania kryzysowego 2021”, który przedkładamy Państwa uwadze. Zapraszamy do lektury.Raport dostępny po kliknięciu w print screen .
2. Atomowy podcast
Atomowy podcast. Dziś bez polityki, bez zacietrzewienia, na chłodno rozmawiamy o energetyce jądrowej. Czy lęki z nią związane mają uzasadnienie? Czy stanowisko zespołu ekspertów ds. kryzysu klimatycznego przy PAN uspokoi debatę? Czy energetyka jądrowa może stanowić istotny element w dekarbonizacji naszej energetyki? Dr inż. Paweł Gajda z AGH „tłumaczy” atom w rozmowie z Andrzejem Domańskim. Oglądajcie!
3. Młodzi Europejczycy i przyszłość Unii
Jeśli ktoś urodził się w dniu referendum akcesyjnego, decydującego o przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, 17 kwietnia świętował 18. urodziny. W trzeciej dekadzie XXI wieku w dorosłość wchodzi pokolenie, które nie pamięta Polski poza UE. W tym trudnym okresie – tuż po brexicie i w trakcie szalejącej epidemii – europejska wspólnota musi przemyśleć przyszłość integracji Starego Kontynentu. Nie ucieknie przy tej okazji od przeglądu wizji i potrzeb młodego pokolenia. Będzie ono z biegiem lat odgrywało coraz bardziej znaczącą rolę w rozwijaniu i udoskonalaniu UE. Już teraz wskazują na to badania Eurobarometru z listopada i grudnia 2020 roku
4. 30 mln zł rządowego wsparcia dla „prawdziwych” patriotów
Na półmetku kadencji, w trakcie walki o władzę w obozie Zjednoczonej Prawicy, premier przekaże 30 mln zł dla organizacji patriotycznych. Do tej pory żaden rządowy program finansowy dla organizacji pozarządowych nie wskazywał celów tak jasno określonych ideologicznie: kultywowanie tradycji ruchu narodowego, myśli katolicko-społecznej i konserwatywnej. Fundusz ma wzmocnić zaplecze polityczne PiS-u, także przez zakup i budowę nieruchomości.
10 marca 2021 r.
Szanowni Państwo,
zapraszamy do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
1. Pandemia: ucieczka z wielkich miast. Czy klasa średnia zmieni oblicze polskich wsi i miasteczek?
Od ponad pięciu lat regularnie Powiedz mi, jak twoje miasto dba o bezpieczeństwo i zdrowie mieszkańców, a powiem ci, czy chciałbym w nim zamieszkać. Czy polskie miasta już wiedzą, że o ich atrakcyjności zadecydują te dwa podstawowe kryteria? Czy nadejście pandemii koronawirusa zniweczy rosnący potencjał miast, a może przeciwnie: kryzys pokaże, że to właśnie miasta lepiej radzą sobie z niepewnością i ryzykiem?
By odpowiedzieć na te pytania, skupię się na mieście, w którym mieszkam i które znam najlepiej (także dlatego, że jestem radnym), czyli Katowicach. Oczywiście wychodząc od analizy lokalnej, postaram się przedstawić wnioski o bardziej ogólnym charakterze, jeśli bowiem jakaś miejska innowacja działa w Katowicach, sprawdzi się również w Hamburgu czy Nowym Jorku, i odwrotnie.
2. Jaka przyszłość NATO?
W 72. rocznicę powstania NATO warto pochylić się nad jego obecną kondycją i perspektywą na przyszłość. Do wypisania właściwych recept konieczna jest kompetentna diagnoza. Dzięki przebazowaniu Donalda Trumpa do politycznego lamusa, można już się o nią pokusić. Jakie zatem wymagające intensywnej terapii symptomy zostawił po sobie?
3. Kościół w kryzysie – Podcast Instytutu Obywatelskiego
Kościół znajduje się w kryzysie. O źródłach tego kryzysu – Jarosław Makowski rozmawia z Miszą Tomaszewskim redaktorem Magazynu Kontakt. Misza przekonuje, że bez głębokich zmian mentalności – przede wszystkim księży – trudno będzie liczyć, że rodzimy katolicyzmu zmieni swoje oblicze. Zapraszamy do oglądania i słuchania.
4. Energetyka obywatelska – Podcast Instytutu Obywatelskiego
Ceny energii w Polsce nieustannie rosną. Zdominowana przez państwowe koncerny energetyka oparta na węglu nie radzi sobie w otoczeniu rosnących cen uprawnień do emisji CO2. W transformacji energetycznej ważną rolę do odegrania ma zatem energetyka obywatelska. O tym jak ją wspierać rozmawiają: Grzegorz Onichimowski, Tomasz Nowak, Krzysztof Gadowski i Andrzej Domański.
5. Nikt się nie rodzi, by nienawidzić – Instytut Młodych
Mieliśmy prawo oczekiwać, że na początku XXI wieku rasizm trafi wreszcie na śmietnik historii. Przecież owocem rasizmu są między innymi zbrodnie, jakich ludzie dopuszczali się w XX wieku; jego negatywnym symbolem stała się Zagłada. Tymczasem rasizm wciąż ma się dobrze. Z okrutnej przeszłości nie wyciągnęliśmy żadnej lekcji. Mało tego: rasizm znów się odradza w Stanach Zjednoczonych, gdzie – jak wielu sądziło – wybór pierwszego Afroamerykanina na prezydenta miał zakończyć tę wstydliwą kartę amerykańskiej historii. Szansę zaprzepaścił Donald Trump. Od pierwszego dnia swojej prezydentury prowadził radykalną politykę wobec problemu rasizmu.
26 marca 2021 r.
Zapraszamy do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego
1. Narodowy Holding Spożywczy – historia (nie)powstania
Od ponad pięciu lat regularnie powraca temat utworzenia Narodowego Holdingu Spożywczego. Pierwotnie miał być regulatorem cen na rynku, w zależności od popytu i podaży na poszczególne grupy produktów rolnych. Po raz pierwszy jego powstanie PiS obiecywał jesienią 2015 roku, po wygranych wyborach parlamentarnych. W 2016 roku ówczesny minister rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztof Jurgiel zapowiadał powstanie holdingu spożywczego na bazie Krajowej Spółki Cukrowej SA. W jego skład miało wejść 70 podmiotów, od giełd towarowych, poprzez Elewarr, po państwowe spółki nasienne. W ciągu 2,5 roku urzędowania minister Krzysztof Jurgiel poprzestał na obietnicach przygotowania analiz zasadności ekonomicznej projektu.
https://instytutobywatelski.pl/analizy/246-narodowy-holding-spozywczy-historia-nie-powstania
2. Czy stać nas na świat bez drzew?
Duch „lex Szyszko” żyje w narodzie. Wciąż sobie nie uświadomiliśmy, że niekontrolowana, szaleńcza i bezmyślna wycinka drzew krok po kroku przybliża nas do momentu, gdy migracje klimatyczne oraz walki o wodę staną się elementami codzienności.
Nieustająca polska wycinka trwa w kontrze do twardych ustaleń nauki. Przestrzeń wokół nas zamienia się w pustynię. Polskie miasta, miasteczka i wsie Anno Domini 2021 roku nie są już miastami sprzed 20 czy 30 lat. Zostały ogołocone z dojrzałych drzew (czyli takich, które dają najpełniejsze usługi ekosystemowe i są ostoją bioróżnorodności), ewentualnie stoją w nich kikuty drzew przycinanych i ogławianych do chwili, aż uschną i wtedy trzeba je będzie wyciąć. Własnymi rękami dokonaliśmy spustoszenia ekologicznego i przyrodniczego, ale również kulturowego i estetycznego. Już ponosimy za to karę, także finansową: zużywamy o wiele więcej energii w okresie letnim, bo klimatyzatory pracują pełną parą. Gdybyśmy oszczędzili drzewa, nie musiałyby.
https://instytutobywatelski.pl/opinie/248-czy-stac-nas-na-swiat-bez-drzew
3. Dlaczego trzeba chronić przyrodę obszarów górskich i lasów?
Można pomyśleć, że to pytanie retoryczne. Przecież tereny górskie są już chronione w ramach systemu parków narodowych i krajobrazowych. Zwracam jednak uwagę, że każda działalność człowieka, a nawet jego obecność, wpływają na przyrodę, i to negatywnie. Odciskamy piętno na walorach krajobrazowych i przyrodniczych, zajmujemy siedliska roślin i zwierząt, produkujemy zanieczyszczenia, wydeptujemy roślinność, z naszej winy postępuje erozja gleby.
https://instytutobywatelski.pl/opinie/249-dlaczego-trzeba-chronic-przyrode-obszarow-gorskich-i-lasow
4. Przyszłość rynku pracy – Podcast
Jak będzie wyglądał rynek pracy po pandemii? Czy wyroki sądów w Amsterdamie i Londynie wstrząsną Uberem i innymi firmami działającymi w tym modelu? Na te i na inne pytania szukamy odpowiedzi z dr. Piotrem Denderskim z Uniwersytetu w Leicester.
https://instytutobywatelski.pl/podcasty/247-jak-bedzie-wygladal-rynek-pracy-po-pandemii
5. Następne pokolenie
W polityce, jak i w życiu, nic nie trwa wiecznie. Przemijają kadencje, a wraz z nimi głośne kariery pierwszo- i drugoplanowych bohaterów sceny politycznej. W ostatnich latach często słyszymy o „delfinach” – nowym pokoleniu ludzi zaangażowanych w działalność publiczną, marzących, by zmieniać lokalne społeczności, a często nawet cały kraj.
https://instytutobywatelski.pl/instytut-mlodych/250-nastepne-pokolenie
15 marca 2021
Zapraszamy do zapoznania się z nowymi materiałami na stronie Instytutu Obywatelskiego.
1. Ochrona zdrowia w Polsce – droga do lepszej jakości i dostępności systemu
Chcielibyśmy, aby w najbliższym czasie Instytut Obywatelski stał się miejscem szerokiej debaty publicznej, w której wezmą udział eksperci oraz wszystkie osoby zainteresowane procesami zachodzącymi w obszarze ochrony zdrowia. Zależy nam na spokojnej i opartej na wiedzy wymianie poglądów, która doprowadzi do przedstawienia rekomendacji i kroków niezbędnych dla usprawnienia funkcjonowania tego systemu, a co za tym idzie – do poprawy jakości życia Polaków.
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z analizą autorstwa Krzysztofa Galbasa, Grzegorza Oszkinisa, Przemysława Patera oraz Jacka Liberskiego „Ochrona zdrowia w Polsce – droga do lepszej jakości i dostępności systemu”.
2. Dlaczego PiS boi się ratyfikacji Funduszu Odbudowy?
Wyczekiwanych przez Europę pieniędzy jeszcze nie ma. Fundusz Odbudowy zostanie uruchomiony dopiero po jego ratyfikacji we wszystkich krajach członkowskich. Tylko pod takim warunkiem Komisja Europejska wypuści obligacje. W Polsce Rada Ministrów dotychczas nie przyjęła nawet projektu ustawy o ratyfikacji decyzji Rady Europejskiej w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej. Czy rząd ponownie zagrozi storpedowaniem projektu?
3. Dlaczego młodzi odchodzą z Kościoła?
Biskupi wciąż żywią przekonanie, że w Polsce wiarę i katolicyzm wysysa się wraz z mlekiem matki. Nic z tych rzeczy. Dziś katolikiem już się nie rodzisz, ale się nim stajesz.
Jest raport pokazujący obraz „Kościoła w Polsce”. Konkluzje analizy podziałały na niektórych jak zimny prysznic na śpiącego. Może dlatego, że raport został przedstawiony przez rządowy CBOS. Dyrektor ośrodka badawczego, prof. Mirosława Grabowska na konferencji prezentującej raport powiedziała, że – szczególnie młodzi ludzie – „nie dają już Kościołowi szansy”. A sekularyzacja wśród młodych, jej zdaniem już nie „pełza”, ale „idzie stępa”, a nawet „przechodzi w kłus”.
4. Strategiczna cena ambicji Obajtka
Pytanie na dziś nie brzmi, co jeszcze chce kupić Daniel Obajtek. Pytanie brzmi: dlaczego, komu i za ile chce sprzedać strategiczne z polskiego punktu widzenia aktywa?
W ostatnich latach Orlen stale dokonywał mniejszych i większych zakupów. Część z nich miała uzasadnienie biznesowe (Energa), inne bezpośrednio wynikały z realizacji politycznego zamówienia (Ruch, Polska Press).
Wszystkie transakcje, budzące niemałe przecież emocje, były jedynie preludium do próby przejęcia przez Orlen Lotosu. To transakcja więcej niż kontrowersyjna.
5. Rzeczpospolita zdecentralizowana, czyli powiatowo-aglomeracyjna ewolucja
Czas zacząć przygotowywać koncepcje rozwoju samorządów będące przeciwieństwem rozwoju scentralizowanego, proponowanego przez obecną władzę państwową. Taką koncepcją jest między innymi ewolucyjne wzmocnienie aglomeracji i powiatów. To zadanie dla całej demokratycznej opozycji.
6. Terespol – granica praw człowieka – cykl Instytut Młodych
W Terespolu, miasteczku na wschodzie Polski, znajduje się przejście graniczne z Białorusią, a zarazem granica praw człowieka. Co roku próbują ją sforsować tysiące uchodźców. Zmierzają do Unii Europejskiej w poszukiwaniu lepszego życia. Polska miała być ich przystankiem i nadzieją, lecz większość z nich do niej się nie dostanie. Nie wpuszcza ich straż graniczna, jako powód odmowy często podaje migrację zarobkową. Przybysze twierdzą inaczej, mówią, że starają się o ochronę międzynarodową.
7. Edukacja i nauka polem ideologicznej bitwy – Podcast Instytutu Obywatelskiego
Edukacja i nauka stała się polem ideologicznej bitwy. Przemysław Czarnek, nowy minister Edukacji i Nauki nie kryje, że jego celem jest walka z wolnością myślenia pod hasłem „pakietu wolnościowego”. O pomysłach ministra Czarnka na edukację i naukę Jarosław Makowski rozmawia filozofem z prof. Tadeuszem Gadaczem, który przekonuje, że dziś ministerstwo stało się promotorem formowania „nowego człowieka” i pogardy wobec myślenia.
8. Ceny energii a koszty produkcji w Unii Europejskiej
Energia jest kluczowym czynnikiem umożliwiającym prowadzenie działalności gospodarczej. Z raportu Komisji Europejskiej Sprawozdanie komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Ceny i koszty energii w Europie z 14 października 2020 roku wynika, że udział kosztów energii w strukturze przedsiębiorstw jest zróżnicowany. W najbardziej energochłonnych sektorach przemysłu wytwórczego waha się w przedziale 3–20%, ale w niektórych podsektorach może osiągać znacznie wyższy poziom. Poza sektorami produkcji zakup energii może być także istotnym źródłem kosztów w niektórych sektorach zapewniających usługi transportowe, informatyczne, zakwaterowanie i usługi restauracyjne.