Program Czyste Powietrze jest jednym z najważniejszych narzędzi propagandowych PiS w kampanii samorządowej. Poniżej staram się wykazać , że program ten to tylko „obiecanki” podrzucane społeczeństwu jako „kiełbasa wyborcza” nie rozwiązujące palącego problemu jakim jest niska emisja.
Program Czyste Powietrze – jest tzw programem priorytetowym Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który wdrażać mają fundusze wojewódzkie.Program będzie realizowany przez okres 10 lat, tj. w latach 2018 – 2029, a łączne środki przewidziane na dofinansowanie przedsięwzięć objętych programem to 103 mld zł : w formie bezzwrotnej (dotacje): 63,3 mld zł a w formie zwrotnej (pożyczki): 39,7 mld zł.
Program nie ma umocowania prawnego np. ustawowego jak to ma miejsce np. dla Funduszu Dróg Samorządowych albo Funduszu Termomodernizacji! Tak wielki tranfser środków publicznych nie ma źródeł finansowania! Premier zapytany na przedwyborczym wiecu jedynie stwierdził: „kwota 100 mld zł pochodzi z różnych programów i pożyczek, ale z punktu widzenia mieszkańców są to środki dedykowane” Tak dysponuje publicznymi pieniędzmi Premier i ex bankowiec?! .
W przeciwieństwie do innych swoich programów priorytetowych NFOŚiGW też nie podaje źródeł finansowania Czystego Powietrza, informując jedynie w internetowej ulotce : „Program finansowany będzie ze środków krajowych. W przyszłej perspektywie finansowej zakładamy, że wdrażanie programu będzie również wspierane ze środków unijnych.”Pieniędzy na program nie ma ani w projekcie budżetu państwa na 2019 rok ani w planie finansowym NFOŚiGW. Wprawdzie w tym planie wspomina się, że do 2022 roku fundusz ma zamiar udzielić dotacji na Czyste Powietrze w kwocie 8,766 mld zł ale jak się to ma do zaplanowanych 63,3 mld?
Ponadto, co najważniejsze żadna z tych kwot nijak nie mieści się w przewidzianych w planie finansowym wydatkach dotacyjnych! Na przykład na 2019 rok przewidziano całkowity poziom finansowania bezzwrotnego 1,7 mld! A z tego przecież ustawowo 1,4 mld już przeznaczone zostało na Fundusz Dróg Samorządowych! W programie mówi się tez o pożyczkach – ale też o pieniądzach na nie ani słowa.
Mimo to trwa intensywna kampania propagandowa, zaprojektowana do czasu wyborów samorządowych. Spotkania z udziałem kandydatów i polityków PiS się odbywają w całym kraju, założono nawet, że będą w każdej gminie! A pieniędzy nie ma a chyba i w przyszłości nie będzie! Bo gdy przyjrzeć się warunkom programu – mało kto de facto będzie mógł z nich skorzystać albo zwyczajnie nie będzie warto!
W załączeniu przykładowe, uproszczone symulacje dla 3 rodzin i będących ich własnością (warunek) domu jednorodzinnego ( np. klasyczny „klocek” z lat 70, jakich jest wg statystyk w Polsce najwięcej) w najskromniejszym zakresie ale w wymaganym programem standardzie.
Ze skomplikowanych dokumentów Programu wyłania się jasna reguła: maksymalna dotacja ( 46.800 zł) jest dedykowana najbiedniejszym, (poniżej 600 zł miesięcznie na osobę), ale tylko wtedy gdy wydadzą znacznie więcej niż 53.000, a przy tym dochodzie ich nie stać nawet na utrzymanie tego domu! Jeśli ograniczą się do wymiany pieca – dostaną najwyżej 9.000 zł ale będą najpierw spłacać resztę tzw niekwalifikowanych kosztów a potem jeszcze płacić drożej za ekologiczne paliwo!
Tzw zwykli, bo nie bogaci przecież (1.600 zł/ m/ osobę)Polacy, mogą dostać najwyżej 15.900 zł. I to, jeśli wydadzą wielokrotnie więcej! 53 tys to gilotyna – maksymalny poziom kosztów kwalifikowanych do obliczania dotacji – tu 30%!
Na przykład dla pełnej, prawdziwej termomodernizacji standardowego domu sprzed 30 lat – a tych jest w Polsce najwięcej – potrzeba co najmniej 50.000, by uniknąć smogu trzeba zmodernizować instalacje i np. zamontować pompę ciepła – kolejne 50.000. By nie płacić zbyt wiele za prąd zasilający tę pompę, trzeba zainstalować ogniwa fotowoltaiczne – ponad 30.000 zł. Razem mamy co najmniej 130.000 a jeszcze konieczne audyty i dokumentacja techniczna no i nowe instalacje, bez których całość nie będzie efektywna. Czyli tak jak fachowcy liczą, by rzecz miała sens ekonomiczny i ekologiczny to ponad 150.000 zł! Zatem te max 15.900 dotacji to raptem 10 % przedsięwzięcia! Jeśli oczywiście kogoś na takie stać!
W każdym z tych przypadków można się ograniczyć tylko do wymiany pieca albo montażu pompy ciepła. Koszty inwestycji i wkładu własnego będą wprawdzie niższe (dotacja też!) ale bieżące koszty ekologicznego ogrzewania i ciepłej wody będą znacznie wyższe. Trzeba też pamiętać o jeszcze dwóch pułapkach: solary i fotowoltaika nie mogą być finansowane dotacją!
Ponadto, jak zapowiada Minister Finansów, od 2019 roku osoby o dochodzie powyżej 1600/ osobę będą mogły ubiegać się wyłącznie o ulgę podatkową – a ta jest jeszcze mniej atrakcyjna!
Reasumując, nie jest przypadkiem, że pieniędzy na program nie ma, bo i być nie musi – może nie być chętnych na te pozorne frukty! Tyle, że rozczarowanie potencjalnych beneficjentów przyjdzie po – a nie przed – wyborami!
Załącznik
UPROSZCZONE SYMULACJE KOSZTÓW UCZESTNICTWA W PROGRAMIE CZYSTE POWIETRZE
W najskromniejszym, racjonalnym zakresie ale w wymaganym programem standardzie
Dla przykładowego obiektu jakim jest:
Budynek – własność beneficjenta (warunek konieczny dla uzyskania dotacji) klasyczny „klocek” z lat 70 –tych, których wg. statystyk jest w Polsce najwięcej.
| DZIAŁANE | KOSZT min. w zł |
| Wymiana pieca i instalacji w tym zakup i montaż z kotła | 15 000 |
| Ocieplenia ścian i dachu, wymiana okien i drzwi | 50 000 |
| Audyt energetyczny , dokumentacja techniczna | 3 000 |
| Instalacja kolektorów słonecznych dla obniżenia kosztów wytwarzania ciepłej wody latem | 10 000 |
| Koszt całkowity | 78 000 |
| Z tego maksymalny koszt kwalifikowany, jako podstawa dla obliczenia wysokości dotacji | 53 000 |
Przykład I
Rodzina 2+2, dochód 2 200 zł (tj. mniej niż 600 zł/osobę uprawniający do 90% dotacji ).
Dotacja zł 46 800 (90% z 53 000)
Pożyczka lub wkład własny zł 31 200 (78 000 – 48 600)
Warunkiem udzielenia finansowania jest zabezpieczenie i gotówka na wkład własny lub zdolność kredytowa taka jak dla pożyczki w warunkach komercyjnych.
Uwagi: Przy dochodzie 600 zł/osobę – uczestnictwo w programie raczej nieosiągalne!
Przykład II
Rodzina 2 +2, dochód 6 000 zł (tzn. 1.400 – 1600 zł/osobę, uprawniający do 40% dotacji).
Dotacja zł 21 200 (40 % z 53 000)
Pożyczka lub wkład własny zł 56 800 (78 000 – 21 200)
Warunkiem udzielenia finansowania jest zabezpieczenie i gotówka na wkład własny lub zdolność kredytowa taka jak dla pożyczki w warunkach komercyjnych.
Uwagi: Jeśli rodzina nie ma własnych zaoszczędzonych zasobów i będzie musiała zaciągnąć pożyczkę przedsięwzięcie może być trudne do przeprowadzenia. Dotacja może nie być wystarczającą zachętą. Ponadto bez kosztów audytu i rygorów programu całą operację można by przeprowadzić taniej
Przykład III
Samotna emerytowana nauczycielka, dochód 2.000 zł (tzn. powyżej 1600 zł/osobę, uprawniający do 30% dotacji).
Dotacja zł 15 900 (30 % z 53 000)
Pożyczka lub wkład własny zł 62 100 (78 000 – 21 200)
Warunkiem udzielenia finansowania jest gotówka na wkład własny + zabezpieczenie i zdolność kredytowa, z tym, że pożyczka może być zbliżona do warunków komercyjnych.
Uwagi: Uczestnictwo w programie nierealne i nieopłacalne!
Zdaniem Platformy Obywatelskiej jedynym i skutecznym remedium na na smog jest nasz projekt ustawy o czystym powietrzu, który złożymy ponownie w Sejmie. Poniżej przypominam podstawowe założenia ustawy:
