W lutym 2008 roku roku otrzymałam nominację na prezesa Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach ustępując z mandatu radnego Sejmiku.
Kierowanie i czuwanie nad prawidłową realizacją priorytetów i celów strategicznych zapisanych w statucie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz innych dokumentach wytyczających zakres działalności tej instytucji to oczywista rola osoby stojącej na jej czele. Moje spojrzenie na pełnienie funkcji prezesa tej największej w Polsce wojewódzkiej placówki działającej na rzecz środowiska, obracającej największym budżetem celowym było sumą własnych doświadczeń jako samorządowca, społecznika i po trosze menagera biznesu , wiedzy odnośnie oczekiwań i potrzeb przyszłych beneficjentów pomocy finansowej na przedsięwzięcia proekologiczne, ich możliwościami absorpcji dużej ilości środków europejskich oraz potrzeby szerokiej akcji podnoszącej świadomość społeczną w podstawowych sferach troski o środowisko i nasze otocznie.
Za zadanie priorytetowe uznałam więc przede wszystkim skuteczne przygotowanie Funduszu do wsparcia procesu pozyskiwania przez samorządy środków unijnych na duże inwestycje środowiskowe. Zainicjowałam odejście od biurokratycznego zarządzania instytucjami publicznymi na rzecz tworzenia wraz z pracownikami modelu instytucji przyjaznej, kompetentnej, i co bardzo istotne; po partnersku komunikującej się z beneficjentami: obywatelami, przedsiębiorcami i samorządami. W początkowych latach pracy skoncentrowałam się na stworzeniu zintegrowanego, kompetentnego i rozumiejącego się teamu potrafiącego sprostać zadaniom zespołowej pracy dla osiągnięcia wspólnych celów i stworzenia wizerunku instytucji przyjaznej nie tylko środowisku, ale głównie tym, którzy na jego rzecz podejmują działania.
Wdrażanie POIiŚ 2007-2013
W 2008 r. rozpoczęliśmy realizację obowiązków Instytucji Wdrażającej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013 dla priorytetów: „Gospodarka wodno – ściekowa” i „Gospodarka odpadami i ochrona środowiska”. Szczegóły tego segmentu działalności WFOŚiGW w Katowicach w tym okresie znajdziecie Państwo w poniższym biuletynie oraz kolejnych, które obrazują zasięg i rozmiar pomocy finansowej dla ważnych dla województwa przedsięwzięć ekologicznych w tej perspektywie finansowej.
wfosigw_2010 biuletyn_poiis_2012 biuletyn_poiis_2013
Polityka Informacyjna
W mojej wizji funkcjonowania Funduszu dużą wagę przykładałam do szerokiej współpracy z mediami oraz realizacji szeroko zarysowanej polityki informacyjnej gwarantującej zainteresowanym naszą pomocą bieżący dostęp do wiedzy o dofinansowaniach , dotacjach i pożyczkach możliwych do uzyskania zarówno przez samorządy, sektor przedsiębiorczości jak i organizacje pozarządowe.
Do dziś znakomicie się sprawdza przygotowana i prowadzona przez pracowników witryna internetowa Funduszu, której rekonstrukcję opracowano w wyniku jednej z pierwszych moich inicjatyw po rozpoczęciu pracy. Można tam znaleźć wszystkie informacje o działalności instytucji jak też sprawozdania Zarządu z poszczególnych lat mojej kadencji.
http://www.wfosigw.katowice.pl/
Wśród zadań statutowych, których realizacje można prześledzić w sprawozdaniach zamieszczonych w witrynie Funduszu były również i takie, które sprawiały mi szczególną, osobistą satysfakcję, wynikającą głównie ze świadomości natychmiast odczuwalnego i społecznie akceptowalnego efektu przyznania dotacji. Chodzi o dofinansowanie zakupów sprzętu ratowniczego (głównie specjalistycznych, nowoczesnych i świetnie wyposażonych pojazdów) dla jednostek Ochotniczej i Państwowej Straży Pożarnej w ramach zapobiegania i likwidacji poważnych awarii i ich skutków. W latach 2009-2013 Fundusz przeznaczył na to zadanie 54 mln złotych.
Politykę informacyjną Fundusz prowadził m.in. poprzez audycje radiowe – regionalne i lokalne, lokalne portale internetowe i telewizje kablowe, gdzie wspieraliśmy specjalnie stworzone strony i audycje dotyczące ekologii. Osobnym stałym elementem tej postawy były również tzw. „śniadania prasowe”, które stały się cyklicznymi spotkaniami z mediami, platformą dla przekazania społeczeństwu najważniejszych dla regionu wiadomości o naszych działaniach i inicjatywach dla dobra środowiska. Poniżej przykłady:
Polskie Radio Katowice „Kawa na ławę” – 2008 – O moich planach związanych z objęciem stanowiska Prezesa Funduszu
Radio eM Katowice „Rozmowy poranka” – 2009 – O bieżących sprawach na styku gospodarki i ochrony środowiska
Radio 90 – Rybnik – 2013 – Już wtedy zajmowałam się problem smogu
http://www.radio90.pl/lenartowicz-restrykcje-nic-nie-pomoga.html
Raciborska Telewizja Kablowa – 2010 – Wyjazdowa konferencja prasowa w sprawie spalarni śmieci i gospodarki odpadami – „Jak to robią Czesi.”
http://www.naszraciborz.pl/site/film/1840-ekologia-xi-2010.html.html
Przez parę lat współpracy z Maciejem Bakesem w audycji Polskiego Radia „Zielony Telefon” udało się przekazać wiele ważnych informacji o działalności Funduszu i, mam nadzieję, wyedukować sporo słuchaczy. Oto niektóre fragmenty naszych spotkań:
Współpraca dla edukacji ekologicznej – akcje i kampanie
Jak wspomniałam współpraca z organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami z różnych branż dla podniesienia świadomości ekologicznej w śląskiej społeczności, pracy edukacyjnej z młodzieżą i dziećmi, a także podnoszenie świadomści ekologicznej w dorosłym społeczeństwie, to prawie najważniejsze wyzwanie z okresu mojej pracy w Funduszu. Jedną z pierwszych osób, która zwróciła uwagę publicznie na problem ochrony środowiska, a zwłaszcza na zanieczyszczonym poindustrialnie Śląsku był hierarcha katolicki, arcybiskup Damian Zimoń. On i jego następca na stolcu metropolity górnośląskiego – arcybiskup Wiktor Skworc byli patronami wielu funduszowych akcji i przedsięwzięć edukacyjnych.
Notatka o patronacie metropolity górnośląskiego nad powołaniem śląskiej Akademii Ekologicznej : arcybiskup
Dużym zainteresowaniem cieszyła się i szerokim echem odbiła się wśród odbiorców wsparta przez Fundusz się kampania „Życie po śmieciach”, która przygotowywała społeczeństwo do wejścia w życie ustawy o gospodarce odpadami. Akcję zainicjowały i realizowały media śląskie blisko współpracujące z Funduszem.
Także wielkie znaczenie społeczne miała kampania, której celem jest walka ze smogiem, poprzez promocję likwidacji kotłów i pieców opalanych „byle czym” i zastępowanie ich (tam , gdzie są po temu warunki) ciepłem systemowym zainicjowana przez Fundusz oraz Spółkę Tauron Polska Energia SA pod nazwą „Niska emisja – wysokie ryzyko! „
Współpraca z samorządami
Wielką wagę zawsze przywiązywałam do współpracy z Samorządami lokalnymi naszego województwa wspierając wraz Zarządem Funduszu nie tylko przedsięwzięcia inwestycyjne, ale także ciekawe inicjatywy edukacyjne, promujące proekologiczne zachowania społeczności lokalnych. Szczególnym przykładem takiej dobrej kooperacji w tym zakresie była i jest organizowana przez gminę Pietrowice Wielkie, a dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz – Eko- Wystawa (mająca już XVI edycji), projekt o charakterze targów, gdzie na terenie zrewitalizowanego za europejskie pieniądze obiektu nieczynnej roszarni stworzono Centrum Społeczno – Kulturalne, a w jego ramach hale i tereny wystawowe – idealne miejsce dla prezentacji nowinek technologicznych z dziedziny ochrony powietrza i wody, nowoczesnych technologii z dziedziny budownictwa i wyposażenia wnętrz, czy organizacji ogrodów. Wojewódzki Fundusz w Katowicach współorganizował konferencje naukowe towarzyszące targom a związane z inną tematyką każdej z wystaw. Każdorazowo Fundusz nagradzał także przedsiębiorców – wystawców za najbardziej innowacyjny technologicznie proekologiczny produkt.
Współpraca z NGO-sami
Zawsze dobrze i zgodnie pracowało mi się z NGO-sami działającymi na niwie ochrony przyrody. Do tej współpracy i wsparcia dla nich zawsze byłam gotowa. Od nich płynęły inspiracje, znakomite pomysły i ciekawe informacje.
Wspieraliśmy także w działaniach na rzecz środowiska organizacje społeczne takie jak np. Śląską Chorągiew ZHP , a dokładnie Harcerskie Centrum Edukacji Ekologicznej. Także inne instytucje zajmujące się przyrodą edukacyjnie i naukowo jak np. Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie otrzymywały w okresie mojej pracy w Funduszu poważne środki umożliwiające ich rozwój, a przez to poszerzające ich możliwości realizowania i naszych celów edukacyjnych zapisanych w statucie.
Harcerze uhonorowali mnie niezwykłą nagrodą, Laską Skautową „Niezawodny Przyjaciel” – najwyższym odznaczeniem Związku Harcerstwa Polskiego przyznawaną za zaangażowanie na rzecz Związku i jego działalności.
Działania motywacyjne dla społecznej aktywności proekologicznej
Fundusz tradycyjnie i każdego roku nagradzał zarówno proekologiczne organizacje pozarządowe jak i osoby prywatne zaangażowane w kształtowanie społecznie aktywnych postaw wobec zjawisk zagrażających środowisku i otoczeniu człowieka. Zawsze zwracałam uwagę na innowacyjność i atrakcyjność edukacyjną tych działań. Stanowiły one zachętę i motywację dla wszystkich , którym leży na sercu troska o środowisko.
Konkursy„EkoAktywni” organizowane są przez Fundusz od 2008 roku. Kierowane są do organizacji pozarządowych (stowarzyszeń, fundacji) oraz do grup nieformalnych (np. szkolnych klubów ekologicznych) prowadzących działalność lub realizujących programy z zakresu edukacji ekologicznej, ochrony przyrody, profilaktyki zdrowotnej dzieci z obszarów na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska.
Celem konkursów jest zachęcenie organizacji do coraz intensywniejszej działalności w zakresie szeroko pojętej edukacji ekologicznej i nagrodzenie za prowadzoną dotychczas działalność. Z kolei od 1994 roku z okazji Dnia Ziemi – Fundusz przyznaje nagrody tzw.” Zielone Czeki”. „Zielone czeki” to nagroda finansowa dla osób wyróżniających się w działalności proekologicznej na terenie naszego województwa. Prawo zgłaszania kandydatów do „Zielonych czeków” przysługuje samym kandydatom, członkom Kapituły oraz instytucjom i organizacjom z całego województwa zajmującym się ochroną środowiska od strony naukowej, urzędowej lub społecznej.
Wsparcie dla inwestycji
Wsparcie inwestycji proekologicznych w naszym województwie w każdy z możliwych statutowo sposobów (dotacje, pożyczki, pożyczki umarzalne) przyznawanych na projekty w ramach programów lokalnych jak i w ramach POIŚ i w jak najszerszym spectrum terytorialnym, zorientowanym na potrzeby gmin i ich mieszkańców to nie jest specjalny powód do dumy, bo reprezentowanie takiej postawy należało do naszych (jako Zarządu) obowiązków służbowych. Ale wbrew krążącym obecnie opiniom, że środki były źle i niegospodarnie wydawane przez Wojewódzkie Fundusze, że wydawano je po uważaniu i kumoterstwu politycznemu, chcę tu na kilku przykładach pokazać jak to działo się za mojej kadencji na Śląsku. Przytaczam poniżej tylko parę przykładów ale zapis wszystkich ważniejszych działań można znaleźć na stronie katowickiego funduszu w zakładce: http://www.wfosigw.katowice.pl/aktualnosci-archiwalne.html?limit=20&start=240
http://www.wfosigw.katowice.pl/aktualnosci/827-ekologiczny-gaz-koksowniczy-z-czestochowy.html,
Silniki gazowe ruszają w Rudzie Śląskiej
Zakłady Energetyki Cieplnej SA w Katowicach ukończyły realizację inwestycji pn. „Budowa silników gazowych z generatorami energii elektrycznej oraz kotła gazowego”. 27 lutego 2014 roku odbyła się uroczystość otwarcia inwestycji w Wydziale XII ZEC SA „Śląsk” w Rudzie Śląskiej. W wydarzeniu tym uczestniczyła Prezes ZEC SA Longina Kugiel, Prezes Katowickiego Holdingu Węglowego SA – Roman Łój, Gabriela Lenartowicz – Prezes WFOŚiGW w Katowicach, Przewodniczący Sejmiku Województwa Śląskiego Andrzej Gościniak, Stanisław Dąbrowa – Członek Zarządu Województwa Śląskiego, Arcybiskup Metropolita Katowicki Wiktor Skworc i inni zaproszeni goście.
W ramach inwestycji przewidziano zabudowę dwóch silników (agregatów kogeneracyjnych) o mocy cieplnej 1,45 MW i elektrycznej 1,48 MW każdy oraz kotła gazowego o mocy do 6 MW zasilanych gazem pochodzącym z odmetanowania Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” Ruch „Śląsk”. Wyprodukowana energia cieplna częściowo zastąpi energię produkowaną dotychczas w kotłach opalanych węglem, natomiast energia elektryczna będzie wykorzystywana na terenie KWK „Wujek” Ruch „Śląsk”.
Koszt zadania wyniósł blisko 12 mln zł. Wojewódzki Fundusz wsparł tę inwestycję preferencyjną pożyczką w wysokości 5,79 mln zł. Roczna produkcja energii elektrycznej w agregacie kogeneracyjnym wyniesie min. 18.148 MWh, a przewidywane roczne oszczędności w kosztach produkcji wyniosą ok. 2,9 mln zł.
Dzięki realizacji tego zadania wyeliminowana zostanie emisja metanu do atmosfery, co jest szczególnie istotne dla klimatu, gdyż metan ma potencjał cieplarniany wielokrotnie większy niż dwutlenek węgla. Dzięki energetycznemu wykorzystaniu gazu kopalnianego nastąpi znaczące zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, powstających dotychczas w kotłach węglowych eksploatowanych przez ZEC, produkujących ciepło dla odbiorców na terenie Rudy Śląskiej i Katowic (m.in. pyłu o 8.473 kg/a, dwutlenku siarki o 94.614 kg/a, tlenków azotu o 42.237 kg/a i dwutlenku węgla o 17.140 Mg/a). Ponadto usunięcie metanu z kopalni znacząco zwiększy bezpieczeństwo górników pracujących pod ziemią, gdyż gaz ten po zmieszaniu z powietrzem ma właściwości wybuchowe.
Zakłady Energetyki Cieplnej SA w Katowicach są jednym z większych producentów ciepła – a w ostatnich latach również producentem energii elektrycznej – na terenie województwa śląskiego. Jednocześnie – obok Spółki Energetycznej „Jastrzębie” S.A – są liderem w naszym województwie w dziedzinie energetycznego wykorzystania metanu. Zakończone zadanie jest piątą inwestycją ZEC, polegającą na budowie urządzeń zasilanych gazem z odmetanowania kopalń, współfinansowaną ze środków WFOŚiGW w Katowicach. Ponadto ZEC S.A., ze wsparciem Funduszu, zrealizował wiele innych zadań, których efektem jest poprawa stanu środowiska naturalnego w naszym województwie, polegających m.in. na wykonaniu instalacji odpylania spalin oraz modernizacji kotłów. W przygotowaniu są kolejne zadania tego inwestora, związane z zabudową agregatów kogeneracyjnych oraz instalacji odpylania
Nowoczesny Radar na Górze Św. Anny
Radar obejmie zasięgiem obszar województw: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego o powierzchni 41 700 km2, na którym zamieszkuje 8,5 mln ludzi. Radar umożliwi dokładniejsze prognozowanie zagrożeń oraz szybsze ostrzeganie przed nimi ludności poprzez: objęcie skutecznym zasięgiem radarowym obszarów źródłowych Odry, Opawy i Ostrawicy oraz ich górnych biegów, poprawę dokładności pomiaru natężenia opadów i prognozowania zasilania w/w rzek w wody opadowe, monitorowanie groźnych zjawisk meteorologicznych związanych z wiatrem na obszarze województwa śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego, ocenę stanu skupienia hydrometeorów (rozróżnia deszcz, grad, śnieg). Na terenie woj. śląskiego w efektywnym działaniu nowego radaru znajdą się wszystkie zlewnie polskich dopływów górnej Odry, szczególnie Psiny, Kłodnicy, Rudy i Bierawki. Zapewni to wysoką gwarancję informacji o opadach w dorzeczu górnej Odry, szczególnie w zlewniach zasilających zbiorniki Dzierżno i Rybnik.
Radar na Górze św. Anny zostanie zintegrowany z systemem POLRAD. Uwzględniając dodatkowo planowane wdrożenie systemu INCA można stwierdzić, że planowana inwestycja umożliwi lepsze prognozowanie hydrologiczne i sterowanie kaskadą zbiorników w celu uzyskania co najmniej 24 godzinnego czasu wyprzedzenia dla planowanych odpływów z tych zbiorników oraz 48 godzinnego wyprzedzenia ostrzeżeń o katastrofalnych wzrostach stanów wody na dolnej Nysie Kłodzkiej i Odrze poniżej ujścia Nysy.
Wybudowanie radaru umożliwi synoptykom stawianie bardziej precyzyjnych prognoz meteorologicznych i hydrologicznych w czasie normalnych warunków pogodowych jak i podczas ekstremalnych zjawisk atmosferycznych. Dodatkowo bardziej precyzyjna prognoza pogody pozwoli na wcześniejsze zaalarmowanie odpowiednich służb kryzysowych, a co za tym idzie lepszą ochronę ludzi i ich mienia.
Całkowity koszt budowy radaru wyniesie ok. 12,7 mln zł (netto), zadanie jest także współfinansowane ze środków wojewódzkich funduszy w Opolu (2,9 mln zł) i Wrocławiu (2,4 mln zł).
Instalacja biologicznego przetwarzania odpadów w Knurowie
W Knurowie otwarta została instalacja biologicznego przetwarzania odpadów stanowiąca integralną część instalacji Mechaniczno-Biologicznego Przetwarzania Odpadów Komunalnych. Region III województwa śląskiego jest więc wyposażony w Regionalną Instalację do Przetwarzania Odpadów Komunalnych – w skrócie RIPOK – spełniającą normy unijne (najlepsze dostępne techniki BAT) oraz wymagania przepisów polskich. Instalacja należy do Przedsiębiorstwa Produkcyjno–Handlowo–Usługowego „KOMART” Sp. z o.o. w Knurowie.
Technologia biologicznego przetwarzania odpadów zastosowana w Knurowie (gdzie proces prowadzony jest w hali, w zamkniętych bioreaktorach wyposażonych w system oczyszczania powietrza poprocesowego) jest jedną z najnowocześniejszych w Polsce, a zastosowane tam rozwiązania pozwalają na maksymalne ograniczenie oddziaływania Zakładu na środowisko. Kompostownia w Knurowie jest w stanie przerobić rocznie 25 tysięcy ton odpadów biodegradowalnych.
Materiałem wsadowym do procesu stabilizacji tlenowej będą:
- biodegradowalne odpady zielone zebrane selektywnie,
- wydzielona ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcja biodegradowalna oraz inne odpady ulegające biodegradacji.
Inwestycja kosztowała 15 milionów złotych. Budowę Zakładu w Knurowie wsparły Narodowy i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. WFOŚiGW udzielił inwestorowi ponad 3-milionowej pożyczki.
Budowa/rozbudowa instalacji regionalnych wynika z konieczności spełnienia wymagań prawnych, m.in. w zakresie osiągnięcia odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu poszczególnych rodzajów odpadów oraz ograniczenia składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, dlatego wsparcie finansowe dla tego rodzaju inwestycji jest uzasadnione.